Binnenkijken bij Hoog Lindoduin

Achter de brievenbussen van de ooit hoogste flat op Scheveningen, waanden mensen zich thuis. Tot ze eruit moesten. Fotografe Esther de Boer gaf ze een gezicht, Annemieke Jansen een stem.

Veel oorspronkelijke bewoners van Hoog Lindoduin zaten al twee jaar in de rats over wat  hen te wachten stond. De flat ging in de renovatie, de huurders van de 182 huishoudens moesten verhuizen. Naar een ander huis, dat ze met voorrang konden bemachtigen. Als het goed voelt dan is het een thuis. Zo luidt het motto van het fotoboek dat fotografe Esther de Boer en schrijfster Annemieke Jansen maakten over Hoog Lindoduin, de opvallende flat aan de Westduinweg in Scheveningen. Het boek toont intieme beelden van twaalf huishoudens. Je ziet muren met afdrukken van schilderijtjes, verhuisdozen, behang met een scheur, wanhoop en klein geluk. Tijdens het ontmoetingsevenement in Muzee met ex-bewoners, werd het boek gepresenteerd. De aanwezigen waren verguld. Esther en Annemieke trots. Na hun eerste ontmoeting begin dit jaar, hebben beiden snoeihard gewerkt aan de uitgave. „Er groeiden bijzondere vriendschappen”, vertelt Esther als Annemieke herhaaldelijk ja knikt. „De gesprekken die we voerden, waren zovéél meer.” Regelmatig stonden ze voor een deur die werd geopend door een oorspronkelijke bewoner, met een donderwolk boven z’n hoofd. „Naarmate het gesprek vorderde zag je de zon tevoorschijn komen”, glimt Annemieke. Esther: „Wij boden een luisterend oor, toen niemand naar hen wilde luisteren.”

'Hun' Hoog Lindoduin

Tijdelijk bewoonster Annemieke Jansen woonde krap een jaar in de flat. „Ik moest snel een woning hebben. Dit leek mij perfect en dat was het ook.” Het uitzicht op de dertiende etage was adembenemend, vond ze. „Je ziet dat de ramen van de gebouwen in Den Haag meekleuren met de ondergaande zon, dat de stad glanst onder het zilveren licht van de maan. Iedere dag dat indrukwekkende uitzicht vanuit je keukentje, dat geeft een gevoel van rust.” Minstens zo indrukwekkend waren de gesprekken met haar medebewoners. De angst en onzekerheid die bij sommigen heersten, waren aangrijpend. Annemieke: „ Hadden ze al een ander huis? Altijd als ik in de hal kwam, was dat het gesprek van de dag. De meesten wilden niet verhuizen. Het liefste bleven ze daar wonen. Daar in ‘hun’ Hoog Lindoduin. Het mooiste huis waar ze ooit hadden gewoond.”

 Eind augustus verruilde de laatste bewoonster Helen Pronk (78) Hoog Lindoduin voor Laag Lindoduin. „Ik woonde er bijna dertig jaar op de twaalfde etage en sliep drie dagen alleen in dat grote lege gebouw.” Het weidse uitzicht mist ze, nu ze op de eerste etage woont. „Geen dag was hetzelfde. Je kon de wolken zien aankomen en de zee was dan weer groen, grijs en soms diepzwart.” Komend voorjaar worden de 182 woningen verdeeld over 14 verdiepingen kaal gestript en vanaf het ruwe beton duurzaam herbouwd. Naast de terugkeer van sociale woningbouw, worden de bovenste etages omgetoverd in vrije sector appartementen. Of de voormalige bewoners terugkeren, is onzeker. Velen zijn op leeftijd en nogmaals verhuizen in zo’n tijdsspanne zien ze niet zitten. Helen: „Ik heb meer contact met de straat. Het is goed zo.”

In woord en beeld

Toen Esther de Boer het bericht in het AD las over Hoog Lindoduin, wilde ze de oorspronkelijke bewoners een gezicht geven. Haar opa en oma woonden tot 1991 in de flat. „Allerlei zoete jeugdherinneringen kwamen boven drijven. Het uitzicht over de haven en de zee, over de stad Den Haag, de galerij en de supermarkt. Toentertijd Simon de Wit!” Esthers pogingen om met bewoners in contact te komen, verliepen allesbehalve vlekkeloos. „Ik had briefjes in de brievenbussen gestopt en het op Facebook gepost. Geen enkele reactie.” Tot een vriendin zich herinnerde dat een kennis, Annemieke Jansen, in de flat was gaan wonen. Als ze nu maar opendoet, dacht Esther. „Eenmaal binnen ga ik wel aanbellen bij mensen.” Het liep anders. De twee gaan koffie drinken en als Esther haar plan ontvouwt, haakt Annemieke aan. „Ik was al begonnen met schrijven!” Het paste perfect bij het idee dat de fotografe voor ogen stond. De oorspronkelijke bewoners en Hoog Lindoduin vatten in woord en beeld, als in een documentaire. Gaandeweg werden ze zich ervan bewust, dat het boek een breder sociaal-maatschappelijk thema raakt. Esther: „Die markante flat aan de Westduinweg staat symbool voor veel van dit soort flats die rond de jaren 60/70 uit de grond zijn gestampt. De meeste zijn aan renovatie toe. Of moeten worden gesloopt en hoe ga je dan als woningcorporatie met de mensen om?” Annemieke schudt haar hoofd.  „Er mag wat ons betreft meer aandacht komen voor de bewoners en minder voor het beton. Als dat goed voelt dan is het voor iedereen een thuis.”

De foto-expositie ‘Als het goed voelt dan is het een thuis’ in Muzee is tot eind 2018 te bezichtigen. In de museumwinkel is het fotoboek te koop.  www.hooglindoduin.nl

Dit artikel verscheen 18-10-2018 in AD Haagsche Courant.